Odpowiedzialność Banku za kradzież środków pieniężnych z rachunku bankowego W obecnych czasach do codziennego funkcjonowania coraz częściej niezbędne jest posiadanie konta osobistego w banku. Rachunek ten stanowi wielofunkcyjne narzędzie do zarządzania finansami, a jego głównym zadaniem jest bezpieczne przechowywanie środków pieniężnych w postaci bezgotówkowej. Aktualnie za pomocą konta bankowego jesteśmy w stanie również potwierdzić tożsamość w systemach administracji elektronicznej, czy podpisać dokument podpisem zaufanym. Wzrost popularności kont osobistych, jak również stale postępująca cyfryzacja w sposób znaczny ułatwia nasze codzienne funkcjonowanie. Jednak rozwój bankowości elektronicznej niesie za sobą nie tylko szereg korzyści, lecz również liczne zagrożenia. Zauważyć bowiem należy stale rosnącą ilość cyberataków prowadzących m.in. do niszczenia plików, blokowania dostępów do urządzeń, wyłudzania danych czy kradzieży środków finansowych z konta. Zgodnie z przekazanymi przez Rzecznika Finansowego w 2020 r. wpłynęło niemal 1200 wniosków o interwencję w sporze dotyczącym nieautoryzowanej transakcji bankowej, co stanowi prawie dwukrotność zgłoszeń dokonanych w roku ubiegłym. W przypadku gdy miejsce ma nieautoryzowana transakcja bankowa należy pamiętać, że jako klienci instytucji finansowych mamy do dyspozycji określone narzędzia umożliwiające odzyskanie nam utraconych środków. Zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1896) (dalej również „Prawo bankowe”) oraz ustawie o usługach płatniczych z dnia 19 sierpnia 2011 (Dz.U. z 2020 r. poz. 794) (dalej również „Ustawa o usługach płatniczych”) obowiązek dołożenia należytej staranności w celu zabezpieczenia przechowywanych funduszy ciąży na banku. Jest on zobowiązany do podejmowania środków ograniczających ryzyko oraz wprowadzania mechanizmów kontroli służących zarządzaniu ryzykiem operacyjnym i ryzykiem naruszenia bezpieczeństwa w zakresie świadczenia usług płatniczych. Poza wskazanymi powyżej regulacjami banki zobowiązane są również do podjęcia czynności mających na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu oraz zapobieganiu przestępstwom z wykorzystaniem instrumentów bakowych. W tym celu instytucjom finansowym powierzono szerokie uprawnienia i instrumenty, począwszy od możliwości weryfikacji i identyfikacji swoich beneficjentów, poprzez wdrażanie systemów kontrolujących i zabezpieczających, aż po działania władcze. W przypadku gdy określone przepisami zabezpieczenia nie wystarczą i nastąpi realizacja nieautoryzowanej transakcji, płatnikowi przysługiwać będzie w stosunku do banku roszczenie o bezzwłoczny zwrot kwoty, na którą opiewał transfer środków. W tym miejscu należy zaznaczyć, że gdy transakcji dokonano za pośrednictwem rachunku płatniczego, bank jest zobowiązany do przywrócenia rachunku do stanu sprzed dokonania przelewu. Jednocześnie należy mieć na względzie, że odpowiedzialność instytucji finansowej jest uchylana wyłącznie, w razie doprowadzenia do nieautoryzowanej transakcji przez klienta w sposób umyślny lub wskutek umyślnego albo stanowiącego rażące niedbalstwo naruszenia obowiązków. Zwrot kwoty, którą obciążony został rachunek winien nastąpić niezwłocznie, nie później jednak niż do końca dnia roboczego następującego po dniu stwierdzenia wystąpienia nieautoryzowanej transakcji lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia. Mając na względzie powyższe nie należy jednak zapominać, iż użytkownik rachunku bankowego jest również zobowiązany do korzystania z instrumentu płatniczego zgodnie z umową ramową oraz do niezwłocznego zgłaszania instytucji finansowej stwierdzonej przez niego utraty, kradzieży, przywłaszczenia albo nieuprawnionego użycia instrumentu płatniczego lub nieuprawnionego dostępu do tego instrumentu. Użytkownik powinien także niezwłocznie powiadomić bank o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych lub nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych. Zwrócić należy uwagę na aktualne orzecznictwo. Sądu Okręgowego w Warszawie w wyroku z dnia 19 grudnia 2016 r. (sygn. akt I C 229/15) wskazuje, że: „Ryzyko dokonania wypłaty z rachunku bankowego do rąk osoby nieuprawnionej oraz dokonanie rozliczenia pieniężnego na podstawie dyspozycji wydanej przez osobę nieuprawnioną obciąża bank, także w sytuacji objęcia umowy rachunku bankowego bankowością internetową.” Zgodnie natomiast z tezą Wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 lipca 2018 r. (sygn. akt I ACa 348/17) należy zaznaczyć, że: „Transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną tylko wówczas, jeżeli płatnik wyraził zgodę na jej wykonanie, przy czym zlecenie płatnicze nie może zostać odwołane od chwili jego otrzymania przez bank. Ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza była autoryzowana przez użytkownika lub że została wykonana prawidłowo, spoczywa na dostawcy, czyli na banku. (…)” Dodatkowo w ślad za Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 maja 2018 r. (sygn. akt: VI ACa 217/17) wskazuję, że: „Jeśli transakcje zostały zrealizowane bez zgody płatnika oraz w okolicznościach, za które nie ponosi on odpowiedzialności, a następnie płatnik dokonał zgłoszenia wystąpienia nieautoryzowanych transakcji, to na dostawcy ciąży obowiązek zwrotu kwot nieautoryzowanych.”
autor Oskar Kozikowski,